ინდონეზიის შორეულ გამოქვაბულში არქეოლოგებმა იპოვეს ახალგაზრდა მამაკაცის ძვლები, რომლებსაც შეუძლიათ მედიცინის ისტორიის გადაწერა.
ჟურნალ Nature-ში გამოქვეყნებული კვლევის თანახმად, რადიოკარბონული დათარიღების ტექნიკის გამოყენებით, მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ ცხედარი ხელუხლებელი იყო 31000 წლის განმავლობაში ლიანგ ტებოს გამოქვაბულში, ბორნეოს აღმოსავლეთ პროვინციაში, კალიმანტანში.
მაგრამ აღმოჩენის ყველაზე გასაოცარი ასპექტი იყო ის, რომ ახალგაზრდა კაცს ან ქალს აკლდა მარცხენა ფეხის ქვედა ნაწილი, რაც მიუთითებდა იმაზე, რომ იგი საგულდაგულოდ იყო ამპუტირებული, როდესაც ადამიანი იყო მოზარდი, განაცხადეს მკვლევარებმა.
საოცრად ხელუხლებელი ჩონჩხი აღმოაჩინეს 2020 წელს ავსტრალიელმა და ინდონეზიელმა არქეოლოგებმა, რომლებიც აცხადებენ, რომ ამპუტაცია მიანიშნებს მნიშვნელოვან ქირურგიულ უნარზე და არის ყველაზე ადრეული მაგალითი არქეოლოგიურ ჩანაწერებში, რაც ცვლის ჩვენს გაგებას ქვის ხანის ადამიანების შესახებ.
მათ უნდა ჰქონოდათ ადამიანის ანატომიის ღრმა ცოდნა, სისხლის ნაკადის შეჩერების გზები, ანესთეზია და ანტისეპტიკები”.
ექსპერტები მიიჩნევდნენ, რომ ადამიანებს არ ჰქონდათ გამოცდილება ისეთი რთული პროცედურების ჩასატარებლად, როგორიცაა ამპუტაცია, სანამ სოფლის მეურნეობა და მუდმივი დასახლებები არ შეცვლიდა ადამიანურ საზოგადოებას ბოლო 10000 წლის განმავლობაში.
ამ აღმოჩენამდე ყველაზე ძველი ცნობილი ამპუტირებული იყო ხანშიშესული ფერმერი, რომლის მარცხენა წინამხარი ამოიღეს 7000 წლის წინ დღევანდელ საფრანგეთში, ნათქვამია კვლევაში.
სულ რაღაც 100 წლის წინ, ქირურგიული ამპუტაცია დასავლეთში სამედიცინო ნორმად იქცა. კვლევამ აჩვენა, რომ ანტიბიოტიკების განვითარებამდე, ადამიანების უმეტესობა ამპუტაციის დროს იღუპებოდა.
“სისხლის დაკარგვა, შოკი და შემდგომი ინფექცია იყო მთავარი მიზეზი, რაც იწვევდა სიკვდილს”, – თქვა ტიმ მალონიმ, გრიფიტის უნივერსიტეტის მკვლევარმა და კვლევის ერთ-ერთმა თანაავტორმა.
კვლევის მიხედვით, ამ მამაკაცს ბავშვობაში მარცხენა ქვედა ფეხის ამპუტაცია ჩაუტარდა და ოპერაციის შემდეგ ცხრა წელი იცოცხლა.
ძვლებში ინფექციის ნიშნები არ აღინიშნებოდა და ამპუტაციის ადგილზე წარმოიქმნა ახალი ძვლის ზრდა, რასაც დიდი დრო სჭირდება.
ქირურგს ან ქირურგებს, რომლებმაც ოპერაცია ჩაატარეს 31 000 წლის წინ, სავარაუდოდ, ქვისგან დამზადებული დანებითა და სკალპელების გამოყენებით, უნდა ჰქონოდათ კარგი ცოდნა ანატომიის, კუნთოვანი და სისხლძარღვთა სისტემების შესახებ, რათა გაევლოთ ვენები, სისხლძარღვები და ნერვები.
ამპუტაციის შემდეგ ინტენსიური მოვლა და შენარჩუნება სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია და ჭრილობა რეგულარულად უნდა გაიწმინდოს და დეზინფექცია ჩაუტარდეს.
“ვფიქრობ, ყველაზე გასაოცარი ის არის, რომ ეს არის რეალური, პირდაპირი არქეოლოგიური, ფიზიკური მტკიცებულება სოციალური ზრუნვის მართლაც მაღალი ხარისხის შესახებ”, – თქვა მალონიმ.
ამპუტებულ ადამიანს მთიან რაიონში მრავალი წლის განმავლობაში ცხოვრებისას სჭირდება მუდმივი დახმარება და ზრუნვა საზოგადოებისგან.
“ის, რომ ეს ბავშვი გადაურჩა პროცედურას და, როგორც ვარაუდობენ, მას შემდეგ მრავალი წელი იცოცხლა, გასაოცარია”, – თქვა შარლოტა რობერტსმა, დიდი ბრიტანეთის დურჰამის უნივერსიტეტის არქეოლოგიის დეპარტამენტის პროფესორმა.
რობერტსი დაეთანხმა შეფასებას, რომ კიდური განზრახ იყო მოკვეთილი. ასევე ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ფეხი მოკვეთეს დასასჯელად, იმის გათვალისწინებით, რომ მამაკაცი ამპუტაციის შემდეგ მრავალი წლის განმავლობაში ცხოვრობდა და შემდეგ ფრთხილად და წინდახედულად დაკრძალეს, თქვა რობერტსმა, რომელიც მედდად სწავლობდა, სანამ არქეოლოგი გახდებოდა.
ავსტრალიის გუნდმა თქვა, რომ შესაძლებელია ამ მონადირე-შემგროვებლებმა იცოდნენ სამკურნალო მცენარეების შესახებ, როგორიცაა ანტისეპტიკები, რომლებიც ბორნეოს ტროპიკულ ტყეებში იზრდებოდა.
