თურქეთის მთავრობა მსოფლიო ბანკისგან და სხვა საერთაშორისო ფინანსური ინსტიტუტებისგან, დაახლოებით, 9.7 მლრდ დოლარის მიზიდვას გეგმავს, რომელიც ორ მასშტაბურ ინფრასტრუქტურულ პროექტს მოხმარდება. ეს არის საქართველოს საზღვრამდე აღმოსავლეთ თურქეთის რკინიგზის ინფრასტრუქტურის განვითარებისა (ETMIC) და სტამბოლის ჩრდილოეთ სარკინიგზო გადასასვლელის (INRAIL) პროექტები – ამის შესახებ ინფორმაციას Report მსოფლიო ბანკზე დაყრდნობით ავრცელებს.
პროექტ ETMIC-ის სავარაუდო ღირებულება, დღგ-ის ჩათვლით, 1.615 მლრდ დოლარს, ხოლო INRAIL-ის ღირებულება, დღგ-ის, გაუთვალისწინებელი ხარჯის, მშენებლობის ზედამხედველობისა და პროექტის მართვის ჩათვლით, 8.1 მლრდ დოლარს შეადგენს.
ETMIC-ის აღმოსავლეთის პროექტი დივრიგი-ყარსი-საქართველოს საზღვრის სარკინიგზო ხაზის რეაბილიტაციასა და ელექტრიფიკაციას ითვალისწინებს, რომელიც ტრანსკასპიური საერთაშორისო სატრანსპორტო მარშრუტის, ანუ შუა დერეფნის ნაწილია.
პროგრამა 587 კმ სიგრძის რკინიგზის ინფრასტრუქტურისა და ლიანდაგის ზედა სტრუქტურის რეაბილიტაციას, ასევე, დივრიგიდან საქართველოს საზღვრამდე 667 კმ სიგრძის ხაზის ელექტრიფიკაციას მოიცავს. აშენდება ხიდები, გვირაბები, წყალგამტარი მილები, საყრდენი კედლები, გაფართოვდება სადგურები, დაინერგება რეგულირებადი სარკინიგზო გადასასვლელები, ხოლო უსაფრთხოებისა და კომფორტული ექსპლუატაციის უზრუნველსაყოფად სოციალური ობიექტები განვითარდება.
ამასთან, მოძრაობის მართვის თანამედროვე სისტემა ქვესადგურებს, 154 კვ-იან გადამცემ ხაზებს, სიგნალიზაციისა და ტელეკომუნიკაციის აღჭურვილობას, მოძრაობის მართვის ცენტრალიზებულ სისტემას (CTC) და 320 კმ სიგრძეზე განაწილებულ აკუსტიკური მონიტორინგის სისტემას (DAS) მოიცავს.
მსოფლიო ბანკის შეფასებით, აღმოსავლეთის განახლებული დერეფანი შუა დერეფნის თურქულ ფარგლებში სტრატეგიულ ნაწილად იქცევა, რაც თურქეთსა და საქართველოს, ასევე, კასპიის რეგიონსა და ცენტრალურ აზიას შორის პირდაპირ კავშირს უზრუნველყოფს. ელექტრიფიცირებული სატვირთო ხაზი გადაზიდვების სიჩქარეს, საიმედოობასა და ეკოლოგიურობას გააძლიერებს, ასევე, თურქეთის, როგორც ევრაზიული ლოგისტიკის მთავარი ცენტრის როლს გაამყარებს.
პარალელურად თურქეთი რეალიზაციისთვის INRAIL-ის ჩრდილოეთის პროექტსაც ამზადებს, რომელიც, დაახლოებით, 125 კმ სიგრძის ახალი სარკინიგზო ხაზის მშენებლობას ითვალისწინებს. ის ქვეყნის აზიურ და ევროპულ ნაწილებს ერთმანეთთან სტამბოლის აგლომერაციის გვერდის ავლით დააკავშირებს. პროექტის თანახმად, სამგზავრო მატარებლები 160 კმ/სთ-ის, ხოლო სატვირთო მატარებლები 80-120 კმ/სთ სიჩქარის განვითარებას შეძლებენ. ხაზი სტამბოლისა და საბიჰა გიოქჩენის სახელობის აეროპორტებს ერთმანეთთან დააკავშირებს, ხოლო ეროვნულ სარკინიგზო ქსელში ინტეგრირებით მულტიმოდალურ ლოგისტიკას გააძლიერებს. ამ შემოვლით ხაზს მხოლოდ ორი სადგური აღნიშნულ ორ აეროპორტში ექნება.
ცნობისთვის: 2024 წელს შუა დერეფნით სატვირთო გადაზიდვები 62%-ით გაიზარდა და 4.5 მლნ ტონას მიაღწია, ხოლო წელს 5.2 მლნ ტონამდე შემდგომი ზრდა არის პროგნოზირებული. აქედან 4.2 მლნ ტონა ტვირთი მონაწილე ქვეყნებზე გამავალი მარშრუტებით გადაიზიდება. ამ მოცულობიდან 2.5 მლნ ტონა (დაახლოებით, 96,000 TEU) მშრალი ტვირთი, ხოლო 1.7 მლნ ტონა ნავთობი იქნება. მოელიან, რომ 2027 წლისთვის მარშრუტის გამტარუნარიანობა წელიწადში 10 მლნ ტონამდე გაიზრდება.