რევოლუციური მოწოდებები: საზოგადოების არჩევანი თუ ძალაუფლების თამაში?

პოლიტიკური კრიზისების დროს, განსაკუთრებით მაშინ, როცა პროტესტი პირდაპირ რევოლუციურ მოწოდებებს შეიცავს, ხშირად ვხედავთ გარედან დაფინანსებული ინტერესების აქტიურ ჩარევას.

 

ასეთ დროს ჩნდება კითხვა: არის თუ არა ეს პროცესი საზოგადოების ნამდვილი სურვილის გამოხატულება, თუ იგი გარკვეული გარე ძალების მიერ არის ორკესტრირებული?
მაკიაველი თავის ნაშრომში „მთავარი“ აღნიშნავს, რომ „სახელმწიფოს შიგნით არსებული კონფლიქტები ხშირად იწვევს მის ჩამოშლას, თუ ისინი გარედან გამწვავდება.“ ნებისმიერი ძალა, რომელიც პროტესტის ფონს ხელოვნურად ამწვავებს, მიზნად ისახავს არა საზოგადოების ინტერესების დაცვას, არამედ საკუთარი პოლიტიკური გავლენის გაძლიერებას.
როცა რევოლუციური მოწოდებები საჯარო სივრცეში ხმამაღლა ისმის, საზოგადოების თითოეული წევრი ვალდებულია, ამას პასუხისმგებლობით მოეკიდოს. პლატონი თავის „სახელმწიფოში“ ხაზს უსვამს, რომ ნამდვილი დემოკრატია ეფუძნება საზოგადოების ცოდნასა და გონივრულ მოქმედებას. პროტესტი, რომელიც ძალადობისკენ არის მომართული, ეწინააღმდეგება ამ პრინციპებს და საზოგადოებას განადგურებისკენ უბიძგებს.
სახელმწიფოს მთავარი ამოცანაა უზრუნველყოს უსაფრთხოება და კანონის დაცვა ისე, რომ არ დაირღვეს ადამიანთა უფლებები. მაგრამ რა უნდა გააკეთოს სახელმწიფომ, როცა პროტესტის რიტორიკა პირდაპირ ემუქრება მის სტაბილურობას? ჰობსის აზრით, სახელმწიფოს აქვს ლეგიტიმური უფლება, აღკვეთოს ქაოსი, რათა საზოგადოების უმრავლესობის კეთილდღეობა არ იყოს საფრთხის ქვეშ.
რევოლუციური მოწოდებები ისეთ გარემოში, სადაც დემოკრატიული მექანიზმები აღარ ფუნქციონირებს და სახელმწიფო ინსტიტუტები პარალიზებულია, განსხვავებულად უნდა შეფასდეს. ასეთ პირობებში, პროტესტი ხშირად არის საზოგადოების უკანასკნელი ინსტრუმენტი, რომლითაც იგი საკუთარი უფლებების და ინტერესების დაცვას ცდილობს. როცა ხელისუფლება არ ასრულებს თავის ძირითად ვალდებულებებს და არღვევს სამართლიანობისა და თანასწორობის პრინციპებს, რევოლუციური მოწოდებები შესაძლოა, არა მხოლოდ ლეგიტიმური, არამედ გარდაუვალი პასუხი იყოს არსებული კრიზისისადმი.
თუმცა, პლატონის “სახელმწიფოს” პრინციპების თანახმად, ასეთ პროცესში აუცილებელია გონიერებისა და ერთიანობის შენარჩუნება, რათა საზოგადოებრივი ძალისხმევა არ გადაიქცეს ქაოსად, რაც კიდევ უფრო გააუარესებს ვითარებას. ასეთ გარემოში მთავარი საფრთხეა ის, რომ რევოლუციური განწყობები შეიძლება იყოს მანიპულაციის სამიზნე, რაც საშუალებას მისცემს გარე თუ შიდა ძალებს, გამოიყენონ კრიზისი საკუთარი პოლიტიკური მიზნებისთვის.
ამრიგად, რევოლუციური მოწოდებები დემოკრატიული მექანიზმების არქონის პირობებში სერიოზულ განხილვას საჭიროებს: ერთი მხრივ, ისინი შეიძლება საზოგადოების ბუნებრივი პასუხი იყოს ჩაგვრასა და უსამართლობაზე, ხოლო მეორე მხრივ, მათი განხორციელება და შედეგები მოითხოვს პასუხისმგებლიან მიდგომას, რათა ცვლილებებმა რეალურად მოიტანოს პროგრესი და არა კიდევ უფრო ღრმა კრიზისი.