ხარაგაულში, სოფელ ხემაღალსა და სოფელ ღვერკში სტიქიის საშიშროება ჯერ არ განეიტრალებულა. მიწის ნაპრალები ყოველდღე ფართოვდება. ამ სოფლებში ვითარება ისე გართულდა, რომ მოსახლეობის ევაკუაცია გახდა საჭირო. პირველადი დასკვნით, მეწყერის მიზეზი ბუნებრივი ტექტონიკური მოძრაობები გახდა. ადგილობრივები ამბობენ, რომ ნაპრალები უცებ გაჩნდა და მსგავსი რამ სოფელში მანამდე არავის უნახავს. სოციალურ ქსელში გავრცელებულ ვიდეოკადრებსა და ფოტოებშიც კარგად ჩანს, როგორი დახეთქილია მიწა. სტიქიამ სოფლის წყაროებიც მოშალა, დაზიანდა სოფლის გზები. ხალხმა უკვე დატოვა საკუთარი სახლები და ახლა იმაზე ფიქრობს, ცხოვრება თავიდან როგორ დაიწყოს. სოფელში ბევრს საქონელი ჰყავდა და ამის გაყიდვაც მოუხდათ. ხარაგაულის მერიაში ამბობენ, რომ ორივე სოფელში მუდმივად აკონტროლებენ ვითარებას და იმასაც, ვინ, რა მიზნით და რამდენი ხნით შედის სტიქიის ზონაში, რადგან ვითარება სახიფათოა. ქალბატონი მზია დევდარიანი ერთ- ერთია დაზარალებულებს შორის, რომელსაც საკუთარი სახლ – კარის დატოვება მოუხდა. 
მზია დევდარიანი:
– სამწუხაროდ, მოგვიხდა სახლის დატოვება. ჩემი სახლიდან 8 მეტრში ძალიან დიდი ნაპრალია. ფაქტობრივად, დაიცალა სოფელი. ორი ოჯახი იყო დარჩენილი და ისინიც უკვე გადიან. ვუყურებ ამ ყველაფერს და არ ვიცი, რა გავაკეთო. ძალიან ცუდი მდგომარეობაა სოფელში. გეოლოგებსაც უკვირთ ასეთი მასშტაბი. ამბობენ, აქ ცხოვრება აღარ შეიძლებაო. უცებ მოხდა ეს ყველაფერი, საერთოდ არანაირი წინაპირობა ამას არ ჰქონია. 8 ივნისიდან შევატყვეთ, რომ ნაპრალები გაჩნდა. ყოველდღე ვინიშნავდით მის სიღრმეს. მერე ავტეხეთ განგაში, 112-ში დავრეკეთ, ყველანი მოვიდნენ – ხარაგაულიდანაც, თბილისიდანაც, ქუთაისიდანაც.
– მერიამ გაავრცელა განცხადება, მოსახლეობის ნაწილი არ გადისო. საფრთხე დიდია და მაინც არ ეშინიათ?
– ვინც არ გადიოდა, ისინიც მიდიან. არ გასვლის მიზეზი ის იყო, რომ საქონელი ჰყავდათ და არ იცოდნენ, რა გაეკეთებინათ. მეც ძალიან მენანებოდა აქაურობის დატოვება. 43 წელი ვიცხოვრე ამ სახლში, მაგრამ რა მექნა?! ყველაზე მთავარი ადამიანის სიცოცხლეა. ახლა ხარაგაულში ვართ, ნაქირავებში, მთავრობა იხდის ქირის თანხას. მე კორპუსში ვარ. არც ფრინველი მყავს, არც ცხოველი – რაც მყავდა, ყველაფერი ჩემს გოგოს გავატანე.
– ხელისუფლება კერძო სახლების ყიდვას გპირდებათ, თუ თანხას მოგცემენ?
– არ ვიცი, დანამდვილებით რა თანხაზეა საუბარი. მაგალითად, მე თუ შევარჩიე სახლი ან ბინა, იმ ქონების პატრონს ჩაურიცხავენ თანხას. მე და ჩემი მეუღლე პენსიონერები ვართ, სესხი მაქვს გამოტანილი, 150 ლარი მექვითება ყოველთვე, სახლის რემონტისთვის გამოვიტანე სესხი და ახლა ეს სახლი დავტოვე. მეუღლემ სამსახური დაკარგა, სკოლაში ბავშვები დაყავდა მანქანით… გამოდის ჩვენი სოფელი ხემაღალი აღარ იარსებებს…
– ასეთი ინფორმაცია გავრცელდა, რომ მოსახლეობის ერთი ნაწილი თვლის, რომ ეს მეწყერი გამოწვეულია რკინიგზის მშენებლობით…
– შეიძლება ამანაც გამოიწვია… ალბათ, ამას სპეციალისტები იტყვიან. ჯერჯერობით ამბობენ, აქ ცხოვრება შესაძლებელი ვერ იქნებაო, იმიტომ, რომ მოძრაობს მიწა და მიდის მდინარისკენ. პატარა მდინარეა და არის საშიშროება, რომ ჩაიხერგოს და გადაიკეტოს, მერე რკინისგზასაც ცუდი დღე დაადგება და ქვევით მცხოვრებ მოსახლეობასაც. თუმცა ადგილობრივი ხელისუფლება აქტიურად არის ჩართული პროცესში. ყველაფერს აკონტროლებს, ეხმარება ადამიანებს, დგას ბლოკპოსტები…..
გამგეობა მაქსიმალურად გვერდში დგომას გვპირდება. კონკრეტული თანხები არ ვიცით, რას გადაგვიხდიან. 50 000 ლარზეა ლაპარაკი. 50 000 ლარიც არაფერი არ არის, იმხელა სახლი მაქვს დატოვებული. თუ გამოიკვეთა რკინიგზის ბრალეულობა, ისიც უნდა დაეხმაროს სახელმწიფოს და იმათაც უნდა გაიღონ წვლილი.
კიდევ ერთი ადგილობრივი, მარადი გელაშვილი ვარაუდობს, რომ შესაძლოა, სტიქიის გააქტიურების მიზეზი იყოს – 2020-2021 წლებში, რკინიგზის მიხვეულ-მოხვეული მონაკვეთების შესამცირებლად, სოფელ ხემაღლის მთის ფერდობის აფეთქებაც დასჭირდათ.
“აფეთქების შედეგად გამოტანილი ქვა-ღორღის მასაც იქვე, ახლოს, ხეობაში გაშალეს. შემდგომ წლებში ეს ყველაფერი აისახა რკინიგზასთან სიახლოვეს რამდენიმე სახლზე. შემდეგ ალაგ-ალაგ ორივე სოფლის ტერიტორიაზეც გაჩნდა მცირე ზომის დაზიანებები, თუმცა აქედან საგანგაშო არც ერთი არ ყოფილა. წლევანდელი დიდთოვლობის და შემდგომში გაზაფხულზე მოსული ინტენსიური წვიმების შემდეგ, პირველ ივნისს სოფლის გზაზე შევამჩნიეთ ჩავარდნილი მონაკვეთები. 7-8 ივნისს რამდენიმე სახლზე გაჩნდა ბზარები, რომლებიც მალევე გაიზარდა”, – წერს მარადი გელაშვილი სოციალურ ქსელში.
ხარაგაულის მერიაში კი ამბობენ, რომ გეოლოგების ცალსახა რეკომენდაცია იყო მოსახლეობის დაუყოვნებლივ გაყვანა უსაფრთხო ტერიტორიაზე.
ხარაგაულის მერი კობა ლურსმანაშვილი:
– ხარაგაულის მუნიციპალიტეტის ორ სოფელში ღვერკში და ხემაღალში განვითარდა სტიქიური მოვლენა, მეწყერი, რომელსაც წინმსწრები რაიმე საპროგნოზო გამოვლინებები არ ჰქონია. ის სწრაფად პროგრესირდა, რამაც საფრთხე შეუქმნა იქ მცხოვრებ მოსახლეობას. ჩვენ, ცხადია, თავიდანვე, პირველი დღეებიდანვე დავიწყეთ შესაბამისი ღონისძიებების გატარება, მათ შორის – გეოლოგიის დეპარტამენტის წარმომადგენლებთან ერთად, ჩატარდა კვლევები. პირვანდელი დასკვნით გამოიკვეთა პოზიცია, რომ აქ მოქალაქეთა საცხოვრებლად ყოფნა უსაფრთხო არ არის. აქედან გამომდინარე, მოქალაქეებს შევთავაზეთ დროებით საცხოვრისებში გაყვანა ანუ დროებით ვუქირავებდით ბინებს, სახლებს, იმავდროულად, განსახლების სააგენტოა ჩართული პროცესში და ისინიც უკვე განსახლების პროცესში ჩაერთვებიან.
რაც შეეხება ახლანდელ მდგომარეობას, მთლიანობაში ამ ორ სოფელში არის 100 ოჯახი. აქედან 10 ოჯახი ხემაღალში და 10 ოჯახი მეორე სოფელში შედარებით უსაფრთხო ნაწილში არიან და რჩებიან თავიანთ სახლებში. დანარჩენი 80 ოჯახიდან ყველა იქ მაცხოვრებელი ისედაც არ იყო, ზოგიერთი დროებით ჩამოდიოდა და მათ აქვთ სხვა ალტერნატიული საცხოვრისები. ისინი, რა თქმა უნდა, სწრაფადვე გავიდნენ ტერიტორიდან, ხოლო ვინც მუდმივად ცხოვრობდა, ისინიც გავიყვანეთ. დარჩა ხუთი ოჯახი, ამ ხუთი ოჯახიდან სამს უკვე პირობა მოცემული აქვს, რომ უახლოეს დღეებში გავლენ, ხოლო ორს რაც შეეხება, მათ ჰქონდათ პირუტყვის და სასოფლო სამეურნეო სავარგულების პრობლემა. ისინიც დაგვპირდნენ, რომ ჩვენ შეთავაზებულ ფართობში გადავლენ ან გადავლენ შედარებით სოფლის უსაფრთხო ნაწილში…
ასე რომ, ჩვენ სრულად ვაკონტროლებთ პროცესს…. ძალიან დიდი მიწის მასაა დაძრული, იქ პატარა მდინარე ჩამოდის და შესაძლოა, მისი ჩაკეტვაც გამოიწვიოს. თუმცა გვყავდა შესაბამისი სამსახურები ჩამოყვანილი და შემდგომი მოქმედებების გეგმა უკვე გაწერილია და რაც მთავარია, გარდა იმისა, რომ უსაფრთხოების ზომებს ვატარებთ, იმავდროულად სამხარეო ადმინისტრაციასთან, სამინისტროსთან და სხვადასხვა სტრუქტურასთან ერთად ვმუშაობთ, რომ რაც შეიძლება დროულად შევთავაზოთ ადამიანებს ალტერნატიული საცხოვრისისთვის ფინანსები. ასე რომ, ყველა რგოლი, დაწყებული თვითმმართველობიდან, სამხარეო ადმინისტრაციისა და მთავრობის ჩართულობით, არიან საქმის კურში და მუშაობენ იმისათვის, რომ რაც შეიძლება დროულად იყოს აღმოფხვრილი ეს პრობლემა – ვგულისხმობ მოქალაქეთა უსაფრთხო ადგილზე, მუდმივ საცხოვრებლად გადაყვანას, ხოლო დროებით საცხოვრებლად გადაყვანა უკვე უზრუნველყოფილია. ამ ხუთ ოჯახსაც გადავიყვანთ უსაფრთხო ადგილზე.
– კომპენსაციები გაიცემა თუ უყიდით სახლებს?
– როგორც წესი, განსახლების სააგენტოს პროგრამურად ეკომიგრანტებისთვის აქვს შესაბამისი თანხები, რომლითაც მოქალაქეებს აკმაყოფილებენ, რომ შეიძინონ მათ სახლები. თუმცა არის სხვა ვარიანტებიც, რაც მოხდა დმანისში და ოზურგეთში. ვგულისხმობ მთავრობის განკარგულებით გამოყოფილ თანხებს. მერიას ინიციატივა გვექნება, რომ ამ გზით წავიდეთ. ისეთი თანხების გამოყოფა მოხდება, რომლითაც ანალოგიური საცხოვრისის შეძენა იქნება შესაძლებელი….
– ადგილობრივების ნაწილი ფიქრობს, რომ მეწყრული პროცესები რკინიგზის მშენებლობასთან დაკავშირებულმა აფეთქებებმა გამოიწვიაო…. ეს ვერსია განიხილება?
– სპეციალისტებისგან ეს არ თქმულა. თუ იტყვიან, მის დაფარვას და დამალვას არავინ აპირებს, მათ შორის, არც ადგილობრივი ხელისუფლება. თუმცა, რკინიგზის მოდერნიზების ფარგლებში ანალოგიური სამუშაოები ზესტაფონთან და ხაშურთან ახლოსაც ჩატარდა, მაგრამ მსგავსი პროცესები არ გამოუწვევია.
– მიმდებარე სოფლებში მცხოვრები მოსახლეობა ღელავს იმის გამო, რომ შესაძლოა, მდინარე ჩაიხერგოს და დაგუბებული წყალმა დააზიანოს სხვა ადგილებიც.
– ეს არის პატარა მდინარე. ჩხერიმელას კალაპოტიდან დაშორებულია, დაახლოებით, 600 მეტრით და იქ არავინ ცხოვრობს, მხოლოდ რამდენიმე საყოფაცხოვრებო შენობა დგას. გამორიცხულია, რომ მოვლენები ისე კატასტროფულად განვითარდეს, რომ ჩვენ ამის გამოსასწორებლად დრო არ გვქონდეს. მდინარის ჩაკეტვის შემთხვევაში, გვექნება, მინიმუმ, რამდენიმე დღე, რომ ჩახერგილი ადგილები გავწმინდოთ.
მესმის საზოგადოების შიში, მაგრამ კიდევ ერთხელ ვიმეორებ – ყურადღებით ვართ, ყოველდღიური მორიგეობა გვაქვს დაწესებული, 24 საათის კონტროლზე გვაქვს პროცესები აყვანილი. არის სამაშველო სამსახური, მუშაობს გეოლოგიური დეპარტამენტი, პროცესებს ვაკვირდებით დრონებით და ვიზუალურად. არის ბლოკ-პოსტი და სოფლებში შესვლა-გამოსვლას ვაკონტროლებთ, რადგან მეწყერი მყისიერად რომ განვითარდეს, ვიცოდეთ, ვინ არის სტიქიის ზონაში.
ადგილობრივებიც ხვდებიან, რომ ყველანაირი მეურნეობა და ყველანაირი სარჩო საბადებელი ადამიანისთვის მნიშვნელოვანია, მაგრამ ადამიანის ჯანმრთელობა და სიცოცხლე ყველაზე ძვირფასია…
განსახლების სააგენტო 300 ლარს უხდის საცხოვრისის ქირაობაში მოქალაქეებს – დადგენილი სტანდარტია. თუმცა ჩვენ მზად ვართ დავუმატოთ თანხები, თუ 300 ლარად ბინის დაქირავება არ იქნება შესაძლებელი. ვდგავართ ადგილობრივების გვერდით, მერიის ვებგვერდი მუშაობს და თუ ვინმეს რაიმე პრობლემა აქვს, შეუძლია მოგვწეროს, დაგვირეკოს და დაუყოვნებლივ მოვახდენთ რეაგირებას.
“კვირის პალიტრა”
